Discussies en meningsverschillen ze horen bij het leven, zowel privé als in je werk krijg je hier mee te maken. Een meningsverschil kan makkelijk uitgroeien naar een conflict. Het is de manier waarop we met elkaar omgaan en hoe we de verschillen ervaren wat bepaalt of er sprake is van een conflict.
Het woord conflict roept bij mensen vaak heftige gedachtes op. Fikse ruzies, schreeuwen en zelfs fysiek geweld. Al hoewel dit beeld zeker waar kan zijn hoeft het niet direct zo heftig te zijn. Volgens de Dikke van Dale is de letterlijke betekenis verschil van mening, een situatie waarbij twee partijen met elkaar in botsing komen. Iedereen gaat op een andere manier om met deze verschillen en de conflicten die daar uit voort kunnen komen.
Volgens Thomas en Kilmann zijn er vijf stijlen te onderscheiden voor het hanteren van conflicten.
Stijlen, die je afhankelijk van de situatie bewust in kan zetten.
Uitgangspunt van model van Thomas en Kilmann
Ze gaan ervan uit dat het omgaan met conflicten, of te wel de tegenstijdige belangen, altijd een spanningsveld oplevert tussen twee menselijke neigingen. Aan de ene zijde is dat de wens om je eigen doelen door te drukken, de opdracht te realiseren. Dat is de zijde van de assertiviteit.
Aan de andere zijde staat de wens om de relatie goed te houden, om het proces soepel te laten verlopen. Dit is de zijde van de coöperativiteit.
Dit spanningsveld is door Thomas en Kilmann in een assenmodel geplaatst waarmee zij vijf verschillende manieren karakteriseren om met tegenstrijdige belangen om te gaan.
Op de verticale as staat de assertiviteit en de horizontale as coöperativiteit. Zo ontstaan er vier kwadranten met een eigen stijl en een vijfde stijl, die er precies tussenin zit.
Stijl 1: Doordrukken
Links boven in de hoek bevindt zich de stijl doordrukken. Dit is meest assertieve persoon, die zich niet bekommert om de samenwerking of het welbevinden van de ander. De eigen belangen worden het belangrijkste gevonden.
Deze stijl kun je inzetten:
- Als je zeker weet dat je gelijk hebt
- Noodsituaties waarin snel handelen nodig is
- Impopulaire maatregelen nodig zijn
- Onderwerpen, die van vitaal belang zijn
Stijl 2: Vermijden
Links onderin bevindt zich de stijl van vermijden. Dat is de persoon, die niet zijn eigen doelen realiseert en geen interesse heeft het behouden van de relatie met de ander. Vermijden is een stijl, waarbij conflicten worden ontlopen, door moeilijk onderwerpen, spanningen of dreigende ruzies uit de weg gaat. De achterliggende gedachte hierbij is dat hij er niets mee te maken heeft.
Vermijders vinden het vaak lastig om kritiek te geven en om hier mee om te gaan. De overtuiging ik heb niet de power om iets aan de situatie te veranderen kan hier onder liggen.
Deze stijl kun je inzetten:
- Als je nog onvoldoende informatie hebt en wilt uitstellen
- Andere onderwerpen belangrijker zijn
- De kosten van een directe confrontatie niet opwegen tegen de mogelijke baten
- De zaak hopeloos is
Stijl 3: Samenwerken
Rechts bovenin bevindt zich de stijl samenwerken. Deze persoon is gericht op het behoud van de relatie en het realiseren van de doelen. Hij heeft een prettige balans gevonden tussen zijn eigen belangen en die van de anderen. De samenwerker exploreert de situatie is steeds bezig belangen te onderzoeken, te behartigen, voorstellen te doen en te checken
Met deze stijl heb je oog voor de misverstanden in communicatie, de mogelijke oorzaken en heb je oog voor de emoties en probeer je te werken aan een basis van vertrouwen om de samenwerking vorm te kunnen geven. Je streeft steeds naar een win-win situatie.
Deze stijl kun je inzetten:
- Als commitment nodig is
- Van elkaar kunt leren
- Beider belangen zeer belangrijk is
- Open communicatie en het vernemen van elkaars mening belangrijk is.
Stijl 4: Toegeven
Rechts onderin bevindt zich de stijl toegeven. De toegever is vooral gericht op de relatie met de ander. Heeft expliciet oog voor de belangen van de ander en is zeer coöperatief.
Hij wordt meestal aardig gevonden door zijn omgeving. Kan zich uitsteken inleven in de ander en is daardoor een prettige gesprekspartner. Eigen doelen realiseert hij echter niet.
Deze stijl kun je inzetten:
- Als je ongelijk hebt
- Nu iets toegeven sociaal krediet geeft voor de toekomst
- De relatie belangrijker is dan het onderwerp
- Om medewerkers de ruimte te geven om te leren
Stijl 5: Compromis sluiten
Precies in het midden bevindt zich de stijl van compromissen sluiten. Bij deze stijl is het van belang dat de ander ook tevreden is met de oplossing. De stijl van ‘water bij de wijn doen’. Het gaat niet direct om de beste aanpak of oplossing. Het gaat om een pragmatische aanpak of oplossing.
Het kan ook een berekende manier van onderhandelen zijn. Waarbij de ander zeker op een aantal punten zijn zin kan krijgen als jij dat ook maar op een aantal punten krijgt.
Het sluiten van een compromis is een goede optie als:
- Evenwicht belangrijk is
- Betere optie dan verliezen of winnen
- Beide standpunten er toe doen
- Sfeer verbeterd door allebei ‘water bij de wijn te doen’.
De verschillende stijlen
Alle vijf de stijlen hebben hun toegevoegde waarde. Er is geen sprake van een goede of een foute stijl. Het kan wel handig zijn om bewust een bepaalde stijl in te zetten. De meeste mensen hebben een natuurlijk voorkeur voor een of twee stijlen. Wellicht herkende jij je zelf ook in een of meerdere stijlen. Lukt het jou ook om bewust een bepaalde stijl in te zetten? Behaal je daarmee ook het gewenste effect?
Het zou fijn zijn als je na het lezen van dit stuk bewust bent van jouw voorkeursstijl(en) en dat je bewust bent geworden van de andere mogelijkheden.
Wil je meer weten of conflicthantering of wil je eens sparren over de manier waarop jij omgaat met conflicten? Neem gerust eens contact met mij op. Ik kijk graag met je mee.